خواص شگفت انگیز پیاز در طب سنتی

نام فارسی: پیاز

نام عربی: البَصَل

نام اردو: پیاز

نام انگلیسی: onion

نام علمی: Allium cepa از خانواده Liliaceae

نام‌های دیگر: سوخ

کسی هست که پیاز را نشناسد؟ از قدیم‌الایام در مورد پیاز صحبت می‌شده و حتی ضرب‌المثل‌های زیادی هم بین ما ایرانی‌ها وجود دارد از خواص مختلف پیاز گفته شده، مثل «نان برای خوردن ندارد، پیاز میخورد اشتهایش باز شود» یا «نه سر پیازم نه ته پیاز» و نمونه‌های دیگر که نشان از اهمیت پیاز و استفاده زیاد آن در برنامه غذایی بوده است.

ازقدیم هم بوی بد پیاز باعث مصرف کمتر آن بوده، در حالی که همین ماده از گیاهانی است که بخاری به سمت مغز متصاعد کرده که باعث تقویت مو، حرکت مواد مغذی به سمت مغز و در نتیجه تقویت آن می‌شود. پس اگر با خواص سرشار این ماده خوراکی آشنا باشیم برای مصرف آن مانعی نمی‌تراشیم.

در این مقاله به بررسی کامل گیاه پیاز و خواص درمانی آن در طب سنتی و طب اسلامی می‌پردازیم. از آنجایی که مقالات سایت طبیس، منبع اطلاعاتی درمانگران به حساب می‌آید در طول مقاله، با کلمات تخصصی طب اسلامی ایرانی مواجه خواهید شد. برای آشنایی و یادگیری آن کلمات می‌توانید به مقاله واژگان تخصصی طب اسلامی ایرانی مراجعه کنید.

ماهیت گیاه پیاز

پیاز، پیاز زیرزمینی گیاهی دو ساله است که ارتفاع آن به یک متر می‌رسد و گونه های بسیار متفاوتی دارد.

ساقه گیاه پیاز، راست توخالی و سطح مقطع آن دایره‌ای شکل است.

برگ‌های بلند و لوله ای شکل پیاز، بسیار کوچک، سفید وگاه صورتی رنگ اند و به صورت مجتمع و کروی، انتهای ساقه اصلی می‌رویند.

گونه‌های متفاوت پیاز زیرزمینی این گیاه، در رنگ های قرمز، نارنجی و سفید، و اندازه‌های کوچک و بزرگ، و طعم های تند و شیرین یافت می شود. پیاز زیرزمینی گیاه پیاز، گوشتی و آبدار است و به صورت لایه لایه رشد می‌کند و پوسته ای نازک، سطح آن را پوشانده است. ميان لایه های پیاز زیرزمینی آن، لایه ای بسیار نازک و شفاف وجود دارد. پیاز ، معمولا کروی شکل و گاه کمی پهن است و پایین آن، ریشه هایی کوتاه به طول یک انگشت وجود دارد.

بهترین نوع پیاز، سفید، بزرگ، کاملا رسیده و آبدار

است و کنار چشمه ها و کوه ها میروید.

تخم های پیاز، سیاه، کوچک و کمی پهن هستند.

تشابه و تقلب در گیاه پیاز

ظاهر کلی پیاز زیرزمینی پیاز و بلبوس شباهت دارند. گل گیاه پیاز، بسیار شبیه گل گیاه تره است. پیاز به پیاز زیرزمینی نرگس بسیار شباهت دارد؛ ولی کمی بزرگتر است.

محل رویش: چین، هند، پاکستان، افغانستان و ایران.

مراحل کاشت، داشت وبرداشت پیاز

تخم پیاز سفید و زرد را معمولاً در اواخر تابستان در خزانه می کارند و گیاهان به دست آمده را آبان یا اوایل فروردین سال بعد، به مزرعه منتقل میکنند؛

به این ترتیب، محصول را می توان خرداد برداشت کرد. بهترین روش کاشت پیاز قرمز و بنفش این است که پیازهای ریز به دست آمده از کاشت تخم سال پیش را بهار در خاک مزرعه بکارند. در این حالت، فاصله بين

خطوط کاشت باید ۲۵ سانتی متروفاصله بین بوته ها باید۱۵ سانتی متر باشد. این پیازها معمولا پس از ۳ تا ۴ ماه،قابل برداشت هستند.

اجزای مورد استفاده و مشتقات: پیاز زیرزمینی، برگ و تخم.

عناصر تشکیل دهنده پیاز

در پیاز، اسانس، سولفیدهای آلى، ماده کاتچول، اسید پروتوکاتچوئیک و ماده عامل اسیدگلی کولیک وجود دارد. بیشترین بخش اسانس پیاز را ماده آلیل پروپیل دی سولفيد تشکیل داده است.

در پوست پیاز، کوورستین وجود دارد. هر صد گرم پیاز رسيده، حاوی ۸۹ گرم آب، ۱/۵ گرم پروتئین، ۸/۷ گرم کربوهيدرات، ۰/۶ گرم خاکستر، ۲۷ میلی گرم کلسیم، ۳۶ میلیگرم فسفر، ۰/۵ میلیگرم آهن، ۱۵۷ میلی گرم پتاسیم، ۴۰ واحد بین المللی ویتامین A،

۰/۰۳ میلی گرم ویتامین b۱،

۰/۰۴ میلی گرم ویتامین b۲،

۰/۲ میلی گرم ویتامین b۳ و ۱۰ میلی گرم ویتامین C است.

طبع و مزاج پیاز

پیاز در آخر، درجه سوم گرم و در اول، درجه سوم خشک است، با رطوبت فضیله.

تخم پیاز در آخر، درجه دوم گرم و خشک است، با رطوبت فضیله.

نفع خاص

تقویت باه و رفع بی اشتهایی.

پیاز در بدن چه کاری انجام می‌دهد؟

پیاز، مفتح سدد، مدر بول، مدر حیض و مفتت سنگ بوده، تخم آن، مبهی است.

خواص پیاز برای بدن انسان

پیاز، سموم غذایی و دارویی را دفع میکند، آب پیاز برای گزیدگی سگ هار نافع است.

اگر مسافری در ابتدای ورود به شهر جدید، پیاز خام همان شهر را با نان بخورد، اختلاف آب و هوا به وی آسیب نمی‌رساند. پیازی که خوب پخته شده باشد کثیرالغذاست؛ باعث لینت مزاج می شود و برای آروغ ترش مفید است.

خوردن پیاز پخته شده با گوشت چرب، مشهی و مبهی است. خوردن پیاز پخته شده با دنبه، سینه و ریه را از اخلاط لزج پاک میکند. خوردن پیاز پخته شده با سرکه یا پیاز ترشی، طحال را تقویت می کند، اشتها را بر می‌انگیزد، نیروی هاضمه را تقویت می‌کند و برای یرقان و تهوع صفراوی و بلغمی نافع است. آشامیدن حدود ده تا بیست مثقال آب پیاز کوبیده شده، گزیدگی عقرب را بهبود می بخشد.

سعوط آب پیاز، مغز را تنقیه می‌کند. قطور آب پیاز در چشم پس از تنقیه آن، برای آب مروارید، حکه، جرب نافع است. قطور آب پیاز به همراه عسل، بیاض، تاریکی دید ناشی از رطوبت و رسوب مواد غلیظ، زخم‌چشم و ضعف بینایی را بهبود می بخشد.

قطور آب پیاز در گوش، چرکش را پاک و ریاح آن را پراکنده می‌کند و برای ضعف شنوایی و وزوز گوش مفید است. بوییدن پیاز، ضرر هوای وبایی و طاعونی را دفع می‌کند، بخارات معده را پراکنده می سازد و برای سده مغزی مفید است. فتیله پیاز حلقه شده و آغشته به روغن زیتون، در مقعد، بواسیر را بهبود می بخشد.

ضماد پیاز کوبیده شده، باعث جذب خون به سطح پوست و زیبایی رنگ رخسار می‌شود و برای گزیدگی حیوانات و حشرات سمی مجرب است. ضماد پیاز کوبیده شده به همراه عسل، باروت و نمک، به درمان برص، زگیل، لک صورت و زخم های بدخیم کمک می‌کند. ضماد پیاز کوبیده شده و موی انسان، برای گزیدگی سگ هار نافع است. ضماد پیاز کوبیده شده با نمک و سداب و عسل، زگیل های بزرگ را برطرف می‌کند. ضماد پیاز کوبیده شده با انجیر، برای گزیدگی عقرب و زنبور نافع است. ضماد پیاز پخته شده به تنهایی یا با ادویه مناسب، باعث نضج ورم های سرد می شود. ضماد پیاز پخته شده با زرده تخم مرغ یا روغن تازه یا چربی، به درمان درد مقعد، حکه و ورم کمک می‌کند. ضماد پیاز پخته شده با روغن کوهان شتر، برای تشنج، شقاق مقعد، بواسیر و زحیر نافع است. ضماد پیاز پخته شده با روغن زیتون، کج شدگی ناخن را رفع میکند. تمریخ آب پیاز به نواحی گلو برای خناق بلغمی مفید است.

تمریخ قیروطی روغن پیاز با چربی مرغ، ریشه به وجود آمده در پا به سبب پوشیدن کفش نامناسب را بهبود می بخشد. ضماد تخم پیاز به درمان داءالثعلب و بهق کمک می کند. طلای سوخته پوست پیاز و سوخته مو برای جذام مجرب است.

مقدار مصرف: تخم آن یک مثقال.

مضرات پیاز

گرم مزاجان؛ زیاده روی در خوردن پیاز باعث فراموشی، لیثرغس، ریاح غلیظ، عطش، کرم معده و تولید خلط غلیظ در معده می شود؛ همچنین در گرم مزاجان سردرد ایجاد می‌شود؛ به ویژه تازه آن.

مصلحات و تدابیر مصرف پیاز

برای مصرف پیاز، بهتر است آن را با آب و نمک بشویید و با سرکه بخورید و پس از خوردن آن، آب انار و کاسنی میل کنید. برای رفع بوی بد پیاز، می توانید باقلا یا مغز گردوی بریان بخورید.